Gümüşhane Pestili ve Kömesi Nasıl Yapılır?
Pestil ve Köme'nin Faydaları Nelerdir?
Pestil ve Köme |
Pestil ve köme sever misiniz? Ben çok severim. Hele de cevizli ve fındıklı olursa bayılırım. Çocukluğumda memlekete her gidişimizde paket paket aldığımız ve çay eşliğinde afiyetle yediğimiz pestil ve kömelerin lezzetini asla unutamam.Yıllardır ara ara Eminönü'ne gittiğimde alırım ancak pestil ve kömelerde o eski lezzeti bir türlü bulamadım. Bu durum geçenlerde Pestilnet'in gönderdiği hediye ile değişiverdi. Pestil ve kömenin çocukluğumda damağıma yerleşmiş lezzetini yeniden aldım desem yeridir. Eee ne de olsa pestilin ana vatanı olan Gümüşhane'den gelmişti. Evet doğru okudunuz dut pestili ve kömesine ait coğrafi işarete de sahip olan Gümüşhane bu konuda ilk sırada yer alan ilimiz. Osmanlı döneminde dahi saraya pestil ve köme buradan gidermiş.
Gümüşhane pestilinin ana maddesi ise yörede yetişen dutlardan elde edilen dut pekmezidir. Toplanan dutlardan elde edilen şıranın kaynatılıp buharlaştırılarak koyulaştırılması ile hazırlanan dut pekmezi tam bir şifa kaynağıdır. Kansızlığa, astım ve bronşite iyi geldiği gibi büyüme çağındaki çocuklar için de oldukça faydalıdır.
Pestil ve köme yapımında kullanılan ceviz ve fındığın da sayılamayacak kadar faydası bulunuyor. Özellikle gümüş iyonları içermesinden dolayı beynimiz için çok yararlı olan ceviz içi yine bünyesinde barındırdığı omega-3 yağ asiti ile tam bir kalp dostu meyve.
Yüksek oranda protein,yağ, vitamin ve mineral içeren fındık ise pestilin vazgeçilmezi. Mükemmel bir antioksidan olan fındık, kalbi koruyup güçlendirdiği gibi sağlıklı bir cilt kazanmaya da yardımcı oluyor.
Pestil Nasıl Yapılır
Eskiden daha çok evlerde yapılan pestil ve köme, günümüzde Gümüşhane'de hızla büyüyen ve gelişen imalathanelerde üretiliyor. Pestilin yapım hikayesi ise şöyle; İmalathanelere getirilen dutlar, ayıklanarak iyice yıkanır ve kaynatma kazanlarına alınır. Yarı yarıya su ilavesi yapılarak 4-5 saat kaynatılan dutlar pres makinelerine konularak şırası çıkartılır. Elde edilen şıranın bir kısmı herle kazanına konulur. Kalan bölüm çelik kazanlarda bekletilir. Herle kazanına konan şıranın üzerine su, şeker, glikoz, süt ve bal ilavesi yapılarak kaynatılır. Ayrı bir kenarda su, biraz soğuk şıra ve un iyice çırpılarak bir bulamaç haline getirilir. Kaynamakta olan şıraya yavaşça ve karıştırarak eklenir. Kısık ateşte yumuşak pelte kıvamına gelinceye değin kaynatılır. Karışım ılınınca ceviz içi veya fındık kırığı ile harmanlanarak ince bir tabaka halinde bezlere yayılır. Bezlere yayılmış olan herle özel cam seralarda kurumaya bırakılır. Kuruyan pestiller ters çevirilir ve bezleri ıslatılarak çıkarılır. Bezlerden ayrılan pestiller ikinci bir kurutma işlemine tabi tutulur. İkinci kurutmadan sonra kenarları düzeltilen pestiller katlanarak ambalajlanmaya götürülür. Katlama aşamasında pestilin arasına fındık ezmesi, bal, ceviz veya badem de konulabilir.
Köme Nasıl Yapılır
İplere sıra sıra dizilmiş cevizler pestil yapımında hazırlanmış olan herleye daldırılarak karışımın her yanlarını kaplaması sağlanır. Yaklaşık bir metre uzunluğundaki köme çubuğuna dizilen herleli cevizler köme tezgahına yerleştirilir. Tezgah kuruması için cam seraya götürülür. Kuruyan herleli cevizler yeniden herleye daldırılır. İkinci defa kurutma işlemine götürülür. Bu işlem gerek görülürse beş defaya kadar tekrar edilir. En son daldırma işlemi sonrasında istenirse kırık fındık içine bulanır. Bu şekilde hazırlanan kömeye Pikolalı köme adı verilir. Yeniden kurumaya götürülür. Yaklaşık on günün sonunda hazır olan kömeler ambalajlanarak satışa sunulur.
Umarım yapımı oldukça emek isteyen ve bize eskilerden yadigar pestil ve köme aslını yitirmeden üretilmeye ve tüketilmeye devam eder.